Historia ektoiny i jej zastosowanie w dermatologii

Dermatologia to dziedzina, skupiająca się na chorobach dotykających skóry pacjenta. Jako złożona specjalność łączy w sobie wiedzę z różnorodnych obszarów, w tym alergologii, endokrynologii, chorób wewnętrznych i immunologicznych, onkologicznych, wenerologicznych i angiologicznych.

Choroby skóry, w tym o podłożu alergicznym są obecnie uznawane za choroby cywilizacyjne, a częstość ich występowania stale wzrasta.

Obecnie jedną z najczęstszych chorób alergicznych skóry jest atopowe zapalenie skóry, na które choruje 15%-25% dzieci i nawet do 8% osób dorosłych.¹ Aby przynieść ulgę pacjentom, specjaliści stale poszukują nowych substancji o działaniu pielęgnacyjnym i leczniczym. Jedną z substancji, która w ostatnim czasie staje się popularna ze względu na swoje dobroczynne właściwości jest ektoina. Poznaj historię ektoiny i jej zastosowanie w obszarze kosmetologii i dermatologii.

Ektoina – co to za substancja?

Po raz pierwszy ektoina została odkryta w 1985 roku, w trakcie badań nad mikroorganizmami żyjącymi w trudnych warunkach środowiskowych takich jak pustynie, słone jeziora. W badaniu zwrócono uwagę na bakterie należące do grupy ekstremofili – Ectothiorhodospira holochloris w Wadi Natrun w Egipcie, z których to ostatecznie wyizolowano ektoinę, substancję o działaniu stabilizującym i ochronnym na struktury białkowe, kwasy nukleinowe i błony komórkowe. Wytwarzanie ektoiny stanowi jeden z mechanizmów umożliwiających bakteriom przetrwanie nawet w skrajnych warunkach środowiskowych, w tym w warunkach wysokiego zasolenia, wysokich i niskich temperatur, niedoboru wody oraz silnego promieniowana UV².

Zastosowanie ektoiny w dermatologii

Naturalne pochodzenie ektoiny, jej wysoka tolerancja, a także specyficzne właściwości fizykochemiczne sprawiły, że substancja ta znalazła zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym, w tym w dermatologii.³

Jako surowiec kosmetyczny ektoina przybiera postać drobnego, białego proszku i wyróżnia się wysoką stabilnością w szerokim zakresie pH (1-9) oraz trwałością również w wysokich temperaturach.⁴

Ektoina poprawia nawilżenie skóry i wspomaga ochronę przed czynnikami drażniącymi, alergenami, co okazuje się szczególnie istotne podczas pielęgnacji skóry suchej, atopowej. Ponadto, ektoina łagodzi stan zapalny, zmniejsza dokuczliwość objawów AZS, w tym w szczególności uporczywego świądu, a przy tym działa wzmacniająco i łagodząco na skórę, zapobiegając nawrotom choroby.

1. Atopowe zapalenie skóry - Alergiczne choroby skóry - Alergologia - Pediatria - Podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM - Medycyna Praktyczna (mp.pl), dostęp z dnia 04.09.2024 r.
2. Ektoina – czy zajmie miejsce wśród najbardziej uznanych składników kosmetycznych? - Artykuły - Biotechnologia.pl - łączymy wszystkie strony biobiznesu, dostęp z dnia 04.09.2024 r.
3. [2014/Nr 6] Ektoina – naturalny ekstraprotektant pozyskiwany z ekstremofilów. Mechanizm... - Farmacja Polska - PTFarm, dostęp z dnia 04.09.2024 r.
4. Ektoina – czy zajmie miejsce wśród najbardziej uznanych składników kosmetycznych? - Artykuły - Biotechnologia.pl - łączymy wszystkie strony biobiznesu, dostęp z dnia 04.09.2024 r.

Zastosowanie ektoiny w kosmetologii

W przemyśle kosmetycznym ektoina znajduje zastosowanie głównie podczas produkcji kosmetyków o działaniu pielęgnacyjnym. Z uwagi na specyficzne właściwości substancji, szczególnie często dodawana jest do preparatów chroniących przed słońcem, a także do kosmetyków dedykowanych dla skóry wrażliwej i dojrzałej.

Przeprowadzone badania in vitro wykazały, że ektoina jest silnym antyoksydantem, który chroniąc przed reaktywnymi formami tlenu, zapobiega przedwczesnemu starzeniu się skóry, a co więcej wspomaga procesy naprawcze oraz ochronę skóry przed negatywnym wpływem promieniowania UVA i UVB.⁵

Ektoina w preparatach na AZS

Jednym z głównych problemów dermatologicznych, dotykających ludzkość na całym świecie jest atopowe zapalenie skóry. To choroba zapalna o przewlekłym i nawrotowym charakterze, której towarzyszy uporczywy świąd i suchość skóry.⁶

Specyfika atopowego zapalenia skóry sprawia, że leczenie skupia się głównie na poprawie jakości życia chorego, poprzez stosowanie odpowiednich środków pielęgnacyjnych. Podstawą terapii AZS cały czas są emolienty, które działają nawilżająco, natłuszczająco i wzmacniająco na barierę naskórkową. Ostatnio coraz więcej danych z badań naukowych z obszaru alergologii i dermatologii zwraca uwagę na korzyści ze stosowania ektoiny w łagodzeniu uporczywych dolegliwości towarzyszących atopowemu zapaleniu skóry.

Ektoina jako ekstremolit produkowany przez bakterie bytujące w trudnych warunkach środowiskowych wykazuje zdolność do stabilizacji i ochrony cząsteczek białkowych, DNA i błony komórkowej. Dodatkowo substancja ta wykazuje zdolność do ograniczania procesów zapalnych wywoływanych przez działanie czynników zewnętrznych, a także chroni organizm przed nadmierną utratą wody z naskórka, co jest szczególnie istotne jako wsparcie terapii atopowego zapalenia skóry.⁶

Przyszłe kierunki badań

Naukowcy wciąż prowadzą badania nad nowoczesnym zastosowaniem ektoiny w dermatologii i przemyśle kosmetycznym. Ze względu na swoje właściwości nawilżające, łagodzące ektoina staje się cenionym składnikiem preparatów przeznaczonych do pielęgnacji skóry atopowej, ale również z łuszczycą, skóry z podrażnieniami, zaczerwienieniem (np. w przebiegu terapii retinoidami).⁷

Z uwagi na wszechstronne właściwości tej substancji można przypuszczać, że ektoina będzie miała zastosowanie jako wsparcie leczenia również innych schorzeń skóry.

Co ciekawe, w 2014 roku naukowcy z Katedry Biochemii i Chemii Środowiska Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego pod kierunkiem prof. Zofii Stępniewskiej opracowali i opatentowali nowatorską metodę wytwarzania ektoiny z bakterii zasiedlających skały przywęglowe z kopalni węgla Bogdanka w województwie Lubelskim.⁸ To przełomowe odkrycie może otworzyć drogę do dalszych badań nad produkcją i otrzymywaniem ektoiny oraz przekładać się na szersze spektrum zastosowania tej substancje w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym.

5. Kuna P, Ochab-Krupnik D, Mościcka A, Łacwik P. Application of ectoine in diseases of the skin and mucous membranes. Alergologia Polska - Polish Journal of Allergology. 2024;11(2):173-179.
6. Alergologia - Esculap.com, dostęp z dnia 04.09.2024 r, dostęp z dnia 04.09.2024 r,
7. Kauth M, Trusova OV. Topical Ectoine Application in Children and Adults to Treat Inflammatory Diseases Associated with an Impaired Skin Barrier: A Systematic Review. Dermatol Ther (Heidelb). 2022;12(2):295-313.
8. esculap.com/news/133056/naukowcy-z-kul-opracowali-metode-produkcji-ektoiny, dostęp z dnia 04.09.2024 r.

Ten tekst ma na celu dostarczenie informacji edukacyjnych i nie zastępuje porady medycznej.

REV/DER/WMAA/WM/2024/12/00015