5 porad pielęgnacyjnych dla osób chorujących na AZS

Atopowe zapalenie skóry to choroba zapalna o charakterze przewlekłym lub nawrotowym, która zwykle swój początek ma we wczesnym dzieciństwie. Rozpoznanie ustala się na podstawie obserwacji charakterystycznych zmian skórnych, często zlokalizowane w typowych miejscach na ciele, którym towarzyszyć może silny świąd, a także szereg współistniejących chorób atopowych.

Zgodnie z obecną wiedzą atopowe zapalenie skóry (AZS) należy do najczęstszych chorób alergicznych i dotyka nawet do 25% dzieci i 8% osób dorosłych.¹ W zdecydowanej większości przypadków (nawet 90%) pierwsze objawy pojawiają się u dzieci przed ukończeniem pierwszego roku życia, a w populacji polskiej na AZS cierpieć może nawet do 9,2% dzieci.

Atopowe zapalenie skóry – przyczyny i objawy

Zgodnie z obecną wiedzą nie udało się w pełni określić przyczyn i mechanizmów powstawania atopowego zapalenia skóry. Przeprowadzone badania pozwalają jednak przypuszczać, że za występowanie AZS odpowiadać mogą określone interakcje między genami odpowiadającymi za wrodzoną podatność, środowiskiem osobniczym, czynnikami zakaźnymi oraz zaburzeniami funkcjonowania bariery skórnej i odpowiedzią układu odpornościowego.

Szczególnie istotne znaczenie mogą mieć czynniki genetyczne. Zauważono silny związek pomiędzy występowaniem AZS u rodziców a późniejszym wystąpieniem dolegliwości u dzieci. Przeprowadzone badania wykazały, że w przypadku, gdy dwoje rodziców zmaga się z AZS, ryzyko wystąpienia choroby u dzieci wzrasta do 80%²

Głównym objawem atopowego zapalenia skóry jest świąd, który zwykle nasila się w godzinach wieczornych i nocnych. W początkowym stadium dochodzi do zaczerwienienia skóry, grudek, pęcherzyków, a niekiedy również sączących się ranek.

Wraz z postępowaniem choroby skóra ulega pogrubieniu, staje się sucha, z widocznymi naturalnymi bruzdami. Lokalizacja zmian atopowych uzależniona jest od wieku – wyróżnia się postać niemowlęcą, dziecięcą i dorosłych. Choć u zdecydowanej większości osób atopowe zapalenie skóry przebiega klasycznie, to niekiedy zmiany zapalne na powiekach mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie, w tym problemy z widzeniem.

Jak zmniejszyć dokuczliwość objawów AZS?

Atopowe zapalenie skóry to choroba przewlekła o charakterze nawrotowym, dlatego podstawą leczenia jest poprawa jakości życia pacjenta, poprzez łagodzenie objawów. W tym celu konieczne może się okazać zastosowanie odpowiednio dobranych preparatów pielęgnacyjnych i leków o działaniu miejscowym lub ogólnoustrojowym (w zależności od nasilenia choroby).³

1. Atopowe zapalenie skóry - Alergiczne choroby skóry - Alergologia - Pediatria - Podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM - Medycyna Praktyczna (mp.pl), dostęp z dnia 04.09.2024 r.
2. Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych: przyczyny, objawy i leczenie | Alergie - mp.pl, dostęp z dnia 04.09.2024 r.
3. Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych: przyczyny, objawy i leczenie | Alergie - mp.pl, dostęp z dnia 04.09.2024 r.

Odpowiednio dobrane preparaty pielęgnacyjne

W przebiegu schorzeń o podłożu dermatologicznym, jak m.in. w AZS konieczne jest stosowanie odpowiednio dobranych preparatów pielęgnacyjnych – w tym przede wszystkim emolientów. Preparaty te wykazują właściwości nawilżające, natłuszczające i uelastyczniające skórę, dzięki czemu skutecznie redukują nieprzyjemne dolegliwości towarzyszące chorobie.

Jednak, aby stosowanie emolientów mogło przynieść oczekiwane rezultaty, konieczne jest przestrzeganie zasad odpowiedniej pielęgnacji.⁴

Codzienna pielęgnacja w walce z atopią

Aby uzyskać odpowiednie rezultaty, w postaci złagodzenia dokuczliwych objawów atopowego zapalenia skóry konieczne jest ścisłe przestrzeganie rutyny pielęgnacyjnej. Preparaty o działaniu miejscowym i środki pielęgnacyjne wykazują działanie do 6 godzin, tym samym, dla uzyskania trwałych efektów należy je stosować co najmniej 2 razy dziennie.⁵

Dodatkowo należy przestrzegać zasad dotyczących kąpieli. Ta nie powinna trwać dłużej niż 15 minut, a temperatura wody powinna być zbliżona do temperatury ciała i nie wyższa niż 37°C.

Farmakoterapia

Steroidowe leki przeciwzapalne w leczeniu AZS
Gdy zwykła pielęgnacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczne może się okazać zastosowanie kuracji preparatami o działaniu miejscowym. Glikokortykosteroidy uznawane są za preparaty pierwszego rzutu, z uwagi na stosunkowo dobre i szybkie efekty terapii. Wykazują wielokierunkowe działanie, a w szczególności przydatne dla pacjentów z AZS – przeciwzapalne oraz przeciwświądowe.

Należy jednak pamiętać że ich stosowanie, a zwłaszcza długotrwałe, może wiązać się z ryzykiem miejscowych działań niepożądanych, jak np. zmniejszenie grubości naskórka, rozstępy, przebarwienia. Dlatego zawsze stosując te leki, należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza.

Inhibitory kalcyneuryny
Inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus) stanowią alternatywę dla glikokortykosteroidów w przypadku konieczności leczenia zmian skórnych zlokalizowanych w obrębie twarzy, szyi czy okolic zgięciowych. Nie powodują ścieńczenia naskórka, jednak podczas stosowania może wystąpić przejściowe pieczenie i zaczerwienienie skóry.

Ważne ograniczenie czynników nasilających

Podstawą pielęgnacji skóry atopowej jest unikanie czynników nasilających objawy. Wśród czynników drażniących wymienić można m.in.:

nadmierne wysuszenie skóry,
drapanie się,
stosowanie mydeł i detergentów o zasadowym pH,
obcisłe ubrania.

Dodatkowo należy unikać ekstremalnych temperatur, dymu tytoniowego oraz kontaktu ze zwierzętami.

4. Welz-Kubiak K., Reich A.: Znaczenie emolientów w codziennej pielęgnacji skóry. Forum Dermatologicum 2016; 2(1); 20-23
5. Atopowe zapalenie skóry u dzieci - naturalne leczenie i pielęgnacja (nowafarmacja.pl), dostęp z dnia 04.09.2024 r.⁶

Ektoina we wspomaganiu terapii AZS

Coraz więcej badań z zakresu alergologii i dermatologii zwraca uwagę na znaczenie ektoiny w łagodzeniu dolegliwości skórnych w przebiegu dermatoz zapalnych.

Z uwagi na swoje specyficzne właściwości ektoina działa ochronnie na struktury białkowe i błony komórkowe, ograniczając procesy zapalne wywołane czynnikami środowiskowymi i alergenami. Regularnie stosowane produkty z ektoiną pozwalają zwiększyć poziom nawilżenia skóry oraz zabezpieczają naskórek przed nadmierną utratą wody, co ostatecznie może przyczynić się do zmniejszenia częstotliwości występowania zaostrzeń AZS.⁷

6. Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych: przyczyny, objawy i leczenie | Alergie - mp.pl, dostęp z dnia 04.09.2024 r.
7. Alergologia - Esculap.com, dostęp z dnia 04.09.2024 r.

Ten tekst ma na celu dostarczenie informacji edukacyjnych i nie zastępuje porady medycznej.

REV/DER/WMAA/WM/2024/11/00079

Blog

Pielęgnacja to podstawa